Пальцам у вока

Міраслаў ГРЫКА

Мне патэлефанаваў сябра і спытаўся, ці люблю я пантаміму. Гэта тып тэатра, — растлумачыў ён, — які абыходзіцца без слоў, таму што яны заменены мовай цела, выразнымі жэстамі і мімікай. Меў на ўвазе прэзідэнцкія пасланні. Я правільна здагадаўся. Сябар меў на ўвазе менавіта гэта. Так, я люблю і цаню пантаміму, захапляючыся працаздольнасцю, перфекцыянізмам і псіхаматорнай чуласцю акцёраў, якія яе іграюць. Адразу ўспамінаецца майстар з майстроў гэтага мастацтва Марсэль Марсо і яго вучань Генрык Тамашэўскі, заснавальнік Вроцлаўскага тэатра танца. Гледзячы іх выступы, многія з іх ужывую, я перажываў амаль метафізічныя эмоцыі. Пры гэтым мяне парадавала, што іх стваральнікі абышліся без слоў. Бо калі б падчас спектакля было сказана хаця б адно слова, гэта было б адным словам зашмат — словам абсалютна непатрэбным і апраўданым тады і толькі тады, калі яно абвяшчала апакаліптычную катастрофу. Беззваротны фініш. На шчасце, пантаміма пазбягае слоў, як агонь пазбягае вады. Карацей кажучы, гэта не мае нічога агульнага з яе праславутай лупцоўкай, пісаннем і ванітамі. Для яе самы нязначны жэст мае сваё лагічнае абгрунтаванне. У той жа час ён вынікае з папярэдніх паслядоўнасцей рухаў і адкрываецца для іх будучага працягу. Маўчанне і прыпынак — своеасаблівыя знакі прыпынку. Клічнікі. Пытальнікі. Кропкі. З вуснай творчасцю справа ідзе інакш. Не важна, што вы кажаце, а тое, як вы гэта кажаце. Параўнаем пантамімічную форму зносін са слоўным (...)