Думаць палескім падмуркам

Ганна КАНДРАЦЮК

— А ці ўмееце даіць кароў? — спыталі мяне ў палескім Зарэчным.

І гэта пасля таго, як па жаданні публікі я расказала пра італьянскае Бары і каралеву Бону. Цікавасць да славутай каралевы ў гэтым балотнабурштынавым куточку свету аказалася апраўданай і на месцы. Якраз у наваколлі Зарэчнага знаходзіцца курган Боны. Памяць пра каралевурэфарматарку запісалася чырвонымі колерамі ў палескіх вышыванках. У такі спосаб якраз праз узор на вышыванцы ці тканіне старажытныя культуры фіксавалі памяць пра падзеі і славутыя асобы...

У школьным музеі ткацтва і вышыванкі ў Мутвіцы ёсць ручнік з выявай жанчыны з каронай у нагах. Апякунка музея, спадарыня Валянціна ТумашЛяхавец пераканана, што на ручніку адлюстравана Бона Сфорца. Каралева вышыта на рытуальнай тканіне, тобок на адмысловым ручніку, які рыхтавалі на смерць і клалі разам з нябожчыкам у дамавіну. Такім чынам мясцовыя палешукі вызначалі ёй ролю вядучай і апякункі ў замагільным свеце.

Усё гэта напамінала працяг культу Дэметры, у якой старажытныя прасілі заступніцтва для сваіх нябожчыкаў, прыносілі ахвяраванні, ладзілі ў яе гонар гульбішчы і турніры. Пра памінальныя трызны на тэрыторыі большменш сучаснай Украіны і Беларусі заяўляе Герадот у сваіх «Дзеях» пяць стагоддзяў да нараджэння Хрыста. Старажытны вандроўнік засяродзіўся на метафізічных схільнасцях жыхароў верхняй Прыпяці. Самы чарадзейны запіс датычыць неўраў, якія на думку ніжэйпадпісанай не звяліся (...)