Пад дахам успамінаў

Віталь ЛУБА

Георгій Валкавыцкі, які ў 1970 годзе змясціў на ніўскай старонцы верш „Ой, ляцелі гусі”, адразу прыкмеціў паэтычную спеласць, здавалася б, першапачаткоўца. І калі звычайна паэтычныя спробы прапускаў ён праз аматарскі „Парнасік”, дык верш-дэбют адразу змясціў на літстаронцы — набілітаваўшы аўтарку ў кагорту „белавежцаў”. Дэбютанцкі верш вылучаўся адметнасцю формы, не падобнай на беларускія класічныя ўзоры, зачэрпнутай з досведу авангарднай польскай і сусветнай паэзіі.

У чацвер, 5 красавіка, паэтэсу ў рэдакцыі чакалі з кветкамі і цёплымі словамі. Юбілярку віншавалі старшыня Беларускага саюза ў РП, старшыня Праграмнай рады тыднёвіка „Ніва”, супрацоўнікі „Нівы”, журналісты мясцовых электронных СМІ — Беластоцкага тэлебачання, Беластоцкага Радыё і Радыё Рацыя, сябры паэтэсы. А пры віншаваннях былі кветкі — веснавыя — цюльпаны, нарцызы і бэз. Гэты апошні — на ўспамін варшаўскага студэнцкага перыяду ў біяграфіі паэтэсы.

Трыццаць гадоў творчай працы завяршыліся сямю паэтычнымі зборнікамі. Апошні — „Адплывае спакойнае неба” — прымеркаваны да юбілею паэтэсы, выдадзены Праграмнай радай нашага тыднёвіка. Творчыя дасягненні Надзеі Артымовіч ставяць яе ў шэрагу выдатных паэтаў як у Польшчы, так і ў Беларусі. Прафесар Фларыян Няўважны мяркуе, што непахіснае месца на карце беларускай паэзіі 80-90-х гадоў паэтэса заняла па прычыне тыпу ўражлівасці, як і спосабу яе прэзентацыі, а яе творчасць — гэта працэс пераўтварання жыцця ў крышталікі перажыванняў і пачуццяў, настрою ці задумы пры дапамозе небанальных слоў, словазлучэнняў і недамовак.

За сталом паплылі ўспаміны, юбілярка прачытала некалькі вершаў. Паэтычную атмасферу не парушыў нават гул верталёта, які нізка праляцеў над будынкам рэдакцыі ў час выступлення паэтэсы. Наадварот, падштурхнуў Віктара Стахвюка скласці такі вось жартаўлівы экспромт:

Верталёціць
Чыгунны птах
над дахамі ўспамінаў.
Чытаем вершы, п’ем віно,
Глынаем сліну.

Сабраныя жадалі паэтэсе моцнага здароўя, ненавязлівага натхнення, новых вершаў. І хаця ў адным з твораў паэтэса заяўляе, што ў сваіх кароткіх вершах нічога не гаворыць, што ніколі нічога не сказала нікому, яе паэзія — зноў спашлюся на прафесара Няўважнага — гэта рэальны свет — „свет укінуты ў бельскую байку” — знаёмы клімат, у якім узмацняецца маўчанне. Шматграннае маўчанне — матчынае, веснавое, сляпое, белае — ашчаднае фразай, якое прамаўляе родным словам аб існым.